Fiksacja

Fiksacja polega na trzymaniu się mechanizmów zachowania, które zostały już przyswojone, dzięki czemu nie dopuszcza się do siebie innych myśli, które mogłyby rodzić negatywne emocje. Efektem jest zmniejszenie napięcia, które jest krótkotrwałe.

Wyróżnia się fiksacje rozwojowe, które opierają się na zablokowaniu się rozwoju emocjonalnego w pewnej fazie, jeżeli dane potrzeby nie zostały zaspokojone wcześniej – uniemożliwia to przejście do następnej fazy.

Wśród fiksacji rozwojowych można wymienić 5 etapów rozwoju psychoseksualnego:
– faza narcyzmu pierwotnego – u noworodków, uzależniona od opieki dorosłych,
– faza oralna – gdy dziecko zaspokaja popędy związane m.in. z gardłem i ustami. Objawia się ono w momencie, gdy następuję brak kontaktu z matką, np. przy braku karmienia piersią. Skutkiem w późniejszych etapach może być np. palenie papierosów, obgryzanie paznokci czy skłonność do łakomstwa, czyli czynności związane z zaspokajaniem przyjemności wykonywanych przy pomocy ust,
– faza analna – gdy dziecko przyswaja umiejętność kontroli wydalania pokarmów. Nadmierne karanie dziecka (lub całkowity jego brak) za nieodpowiednie wypróżnianie się (np. poza nocnikiem) może prowadzić w późniejszym czasie do fiksacji. U dorosłych objawia się to np. poprzez pedantyczność, nadmierne uporządkowanie, sadyzm i masochizm, ale też chociażby wytrwałość w dążeniu do celu,
– faza falliczna – następuję w momencie, gdy dziecko zaczyna rozróżniać płcie i odrywać swoje narządy płciowe. W tej fazie może dojść do pojawienia się kompleksu Edypa lub Elektry, który polega na tym, że dziecko czuje pociąg seksualny do rodzica płci przeciwnej – ma to często miejsce w sytuacji, w której dany rodzic faworyzuje dziecko płci przeciwnej i poświęca jej dużo uwagi. W okresie dorosłym efektem tej fiksacji może być chęć dominacji kobiet nad mężczyznami, natomiast u mężczyzn objawia się to w postaci nadmiernej próżności i ambitności,
faza genitalna – obejmuje okres dojrzewania. Dziecko uświadamia sobie, że seksualność niezbędna jest do cyklu rozrodczego.

Przyczyną fiksacji może być także nadmierna frustracja lub stres, spowodowane trudnymi sytuacjami np. chorobą czy utratą pracy.